مهاجرت با ویزای سرمایه گذاری سوئیس

مهاجرت به سوئیس با ویزای سرمایه گذاری یکی از مسیرهای نادر و پیچیده است برای انتقال و حضور در این کشور اروپایی است. کشور سوئیس هیچ «ویزای گلدن» رسمی ندارد، اما دو روش قانونی می‌تواند به عنوان راه سرمایه گذاری برای اخذ اقامت سوئیس مطرح شود: اقامت بر پایه مالیات کلان (Forfait Taxation) و اقامت از طریق راه‌اندازی کسب‌وکار. در روش اول (مالیات ثابت)، فرد ثروتمند خارجی – معمولاً بالای ۵۵ سال یا با شرایط خاص مالی – به کانتون سوئیس نقل‌مکان می‌کند و با توافق قبلی مالیات بر مبنای هزینه‌های زندگی خود را می‌پردازد. روش دوم کسب‌وکار و ثبت شرکت است که برای اتباع خارجی نیازمند اثبات طرح تجاری پرمنفعت و مدیریت فعال در سوئیس است. در ادامه هر یک از این روش‌ها و شرایط آنها بررسی می‌شود. همچنین ما در مطلبی به بررسی هزینه زندگی در ژنو سوئیس پرداخته ایم.

اقامت سوئیس از طریق مالیات کلان (Forfait Taxation)

مالیات کلان (Forfait Taxation) نظام ویژه‌ای است که به اتباع خارجیِ ثروتمند اجازه می‌دهد به جای محاسبه مالیات بر کل درآمد و دارایی‌های جهانی، مالیات خود را براساس هزینه‌های زندگی سالانه‌شان در سوئیس بپردازند. شروط اصلی این روش عبارتند از: نداشتن تابعیت سوئیس، اقامت اولیه (یا بازگشت پس از ۱۰ سال عدم اقامت) در سوئیس، و نداشتن فعالیت اقتصادی یا شغلی در سوئیس. برای زوج‌ها نیز هر دو نفر باید این شرایط را داشته باشند. در صورتی که تمایل دارید میتوانید مطلب ویزای خود حمایتی چیست را هم مطالعه بفرمایید.

در شیوه مالیات کلان، پایه مالیاتی معادل هفت برابر اجاره سالیانه یا ارزش اجاری مسکن اصلی متقاضی در سوئیس تعیین می‌شود (به علاوه لحاظ هزینه‌های تمام زندگی). حداقل مالیات بر پایه فدرال در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۲۹ هزار فرانک و به تناسب کانتونی متغیر است. بسیاری از کانتون‌ها مبالغ بالاتری تعیین می‌کنند: برای مثال کانتون ژنو مبلغ پایه ۸۲۵ هزار فرانک و کانتون‌های زاگ و واد تعداد ۱ میلیون فرانک را درخواست می‌کنند. به طور کلی، اتباع ثالث زیر ۵۵ سال که «رابطه نزدیکی با سوئیس» ندارند باید خود را متعهد کنند که سالانه بین حدود ۲۵۰,۰۰۰ تا ۱,۰۰۰,۰۰۰ فرانک مالیات کل پرداخت کنند.

این ارقام بسته به کانتون و سبک زندگی متقاضی متفاوت است، اما در عمل، اغلب از ۱۵۰-۲۰۰ هزار فرانک به بالا شروع می‌شود. پس از محاسبه پایه و توافق مالیاتی، متقاضی اقامت در آن کانتون صادر می‌شود. اقامت از این طریق معمولاً به صورت مجوز موقت (معادل «اقامت نوع B») اعطا می‌شود که قابل تمدید است.

مزایا و معایب مالیات کلان برای مهاجرت به سوئیس از روش سرمایه گذاری

در این روش، مزایایی مثل کیفیت زندگی بالا، ثبات اقتصادی، مزایای مالیاتی پیش‌بینی‌پذیر، و امکان سفر در منطقه شنگن وجود دارد. از جمله معایب مهم، منع کارکردن رسمی در سوئیس است (شخص باید هیچ فعالیت اقتصادی نداشته باشد). همچنین هزینه زندگی سوئیس بسیار بالاست و برای دریافت این اقامت باید مبلغ مالیاتی سنگین سالانه بپردازید. فرآیند مذاکره با مقامات مالیاتی و اجرای آن نیز به زمان قابل توجهی نیاز دارد و قوانین کانتونی مختلف پیچیده هستند. به عبارتی، این روش به جای یک سرمایه گذاری یکجا، بیشتر یک «تعهد مالی بلندمدت» به دولت سوئیس است. معمولا بر خلاف کشورهای اروپایی دریافت ویزا کار ازبکستان به عنوان نمونه میتواند راحتتر باشد.

اقامت و ویزای استارتاپ ویزا از طریق راه‌اندازی کسب‌وکار

روش دیگر، ثبت شرکت یا کارآفرینی در سوئیس است. اتباع غیراروپایی که قصد تاسیس کسب‌وکار در سوئیس را داشته باشند می‌توانند برای اجازه اقامت با عنوان کارفرما یا کارآفرین اقدام کنند. البته سوئیس هیچ حداقل سرمایه رسمی برای این منظور تعیین نکرده و برخلاف برخی کشورها، خرید سهام یا ملک به تنهایی اقامت نمی‌دهد. مجوز اقامت صرفاً در ازای سرمایه گذاری غیرفعال صادر نمی‌شود؛ متقاضی باید شرکت سوئیسی ثبت کند و به شکل فعال در آن نقش مدیریتی/اجرایی داشته باشد (مثلاً مدیرعامل یا عضو هیات‌مدیره اجرایی).

برای این مسیر، باید طرح تجاری (Business Plan) جامعی تهیه کنید که نقش اقتصادی آن در سوئیس روشن باشد. نکات کلیدی طرح شامل برآورد بودجه، پیش‌بینی درآمد و هزینه، راه‌اندازی نیروی کار و ایجاد شغل، و تأثیر اقتصادی مثبت است. سرمایه لازم بستگی به نوع کسب‌وکار دارد؛ منابع حقوقی یادآوری می‌کنند که هیچ سقف مشخصی تعیین نشده و سرمایه باید متناسب با مقیاس پروژه باشد. برخی منابع حدود ۱۰۰ هزار فرانک را به عنوان «سرمایه مرجع» می‌آورند اما تأکید می‌کنند که الزامی نیست. به عنوان نمونه، یک کسب‌وکار کوچک خدماتی ممکن است به سرمایه نسبتا پایین نیاز داشته باشد، در حالی که یک پروژه صنعتی بزرگ نیاز به سرمایه هنگفت دارد.

قوانین سوئیس برای افراد غیر اروپایی

طبق قانون مهاجرت سوئیس (AIG)، یک فرد غیراروپایی می‌تواند اقامتی به نام یا عنوان خوداشتغال داشته باشد اگر: فعالیت پیشنهادی «به نفع اقتصاد کشور» باشد، با سرمایه گذاری کافی راه‌اندازی شود، حداقل درآمد لازم برای تامین هزینه‌های زندگی را ایجاد کند، و متقاضی نیروی کار ماهری باشد (معمولاً فارغ‌التحصیل دانشگاهی با تجربه). همچنین باید نشان دهد که شرکتش یا محل کار مناسب دارد. این درخواست ابتدا معمولاً برای ۲ سال (اجازه B) صادر می‌شود و تمدید آن منوط به تحقق اهداف طرح تجاری است. اگر کسب‌وکار به ایجاد چندین شغل و تنوع بخشی اقتصادی منطقه کمک کند، شانس بیشتری برای موافقت وجود دارد. سوئیس سهمیه‌‌هایی برای اقامت کارآفرینان تعیین می‌کند (همچون بسیاری کشورها)، بنابراین حتی با طرح خوب، پذیرش تضمینی نیست.

مدارک مورد نیاز برای ویزای سرمایه گذاری یا اشتغال زایی سوئیس

برای هر دو روش، مدارک پایه مثل پاسپورت معتبر، شناسنامه، عکس و فرم درخواست اقامت لازم است. در روش مالیات کلان باید مدارکی نظیر شناسایی تمکن مالی (اظهارات بانکی، مدارک دارایی)، سند مالکیت یا اجاره مسکن در کانتون مقصد، و گواهی بیمه درمانی سوئیسی ارائه شود. برای ثبت شرکت علاوه بر مدارک فوق، باید جواز ثبت شرکت در سوئیس (Handelsregister) را گرفته، بیزنس‌پلن کاملی با جزئیات مالی و اقتصادی داشته و اثبات تمکن سرمایه ای برای شروع کسب‌وکار ارائه دهید. سند دادرسی کیفری مثبت (عدم سابقه) نیز معمولاً لازم است. برای هر دو حالت، متقاضی اصلی می‌تواند همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال را نیز تحت پوشش قرار دهد. همچنین اگر تمایل دارید میتوانید مطالعه کنید که چه کشورهایی به ایرانیان راحت ویزا میدهند.

تفاوت فدرال و کانتونی

سوئیس کشوری فدرال است و هر کانتون (ایالت) در سیاست مالیاتی و پذیرش مهاجران خود اختیارات گسترده دارد. قانون فدرال مهاجرت (AIG) شرایط کلی اقامت سرمایه گذاری و کارآفرینی را مشخص می‌کند و سقف‌های سالیانه پذیرش مهاجران کار را تعیین می‌کند. اما اجرا و تعیین مبالغ در روش مالیات کلان صرفاً بر عهده کانتون‌هاست. مثلاً کانتون زوریخ اصلاً مالیات کلان نمی‌پذیرد، در حالی که کانتون تیسینو (ایتالیایی‌زبان) مبالغ نسبتاً پایین (حدود ۱۵۰ هزار فرانک) را پیشنهاد می‌کند؛ از سوی دیگر، کانتون‌های لوکس مثل واد و ژنو مبالغ بالایی (حدود ۱ میلیون فرانک) در نظر می‌گیرند. بنابراین اگر قصد مهاجرت با مالیات کلان دارید، باید کانتون‌های مختلف را بررسی و بهترین توافق را بیابید. ما هزینه زندگی در لوگانو سوئیس را بررسی کرده ایم.

در سمت کسب‌وکار نیز، هر کانتون ممکن است معیارهای اقتصادی خاص خود را داشته باشد و همکاری نهادهای توسعه اقتصادی ایالتی در فرآیند صدور مجوز نقش دارد. برخی کانتون‌ها برای جذب کارآفرینان مزایایی مانند تسهیل کسب و کار یا تخفیف‌های مالیاتی موضعی قائل می‌شوند. به‌طور کلی، کانتون‌ها در قبال سرمایه گذاران خارجی انعطاف بیشتری دارند، ولی باید با دفتر مهاجرت و تجارت کانتونی مکاتبه کرده و شرایط محلی را جویا شد.

حداقل سرمایه و مالیات مورد نیاز برای ویزا سرمایه گذاری سوئیس

همان‌طور که گفته شد، از نظر قانونی حداقل سرمایه گزاری مشخصی وجود ندارد. سازمان‌های مهاجرتی سوئیس هر پرونده را جداگانه ارزیابی می‌کنند و مهم‌ترین نکته بودجه‌بندی منطقی و طرح کسب‌وکار قوی است. با این حال، برای مالیات کلان معمولا مبالغ بالایی به عنوان «مالیات سالیانه» مطرح می‌شود. منابع معتبر (مانند KPMG) می‌گویند متقاضیان ثروتمند معمولا باید حدود ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ هزار فرانک مالیات سالیانه تضمین کنند. قانون حداقل ۴۲۹ هزار فرانک برای فدرال (۲۰۲۴) را مشخص کرده اما اغلب کانتون‌ها از این مقدار فراتر می‌روند.

از طرف دیگر در راه‌اندازی کسب‌وکار، بعضی شرکت‌های مشاوریه مبلغ ۵۰۰ هزار فرانک را به عنوان پیشنهاد اولیه بیان می‌کنند، اما تأکید می‌شود که مبلغ دقیق وابسته به حجم و زمینه فعالیت است. به عنوان نمونه، منابع فارسی اشاره می‌کنند که ممکن است حتی به کمتر از ۱۰۰ هزار فرانک هم برسد یا نیاز به سرمایه بسیار بیشتر باشد و مهم این است که طرح تجاری توجیه‌پذیر باشد. به‌هرحال، ارائه سرمایه کافی برای راه‌اندازی و ادامه کسب‌وکار (و همچنین پوشش هزینه‌های زندگی شخصی) شرط مهمی است.

شرایط متقاضی برای مهاجرت سرمایه گذاری سوئیس

برای مهاجرت سرمایه گذاری سوئیس، فرد باید اتباع خارجی (غیر سوئیسی) بوده و معمولاً سابقه ساکن بودن در سوئیس در ده سال گذشته را نداشته باشد. داشتن سوءپیشینه کیفری قطعا مشکل‌آفرین است. سن خاصی مشخص نشده اما عملا سن کارآفرینانه یا بازنشسته ثروتمند (بالای ۵۵ سال برای روش مالیات کلان) متداول است. برای دریافت ویزای اقامت سرمایه گذاری، نیاز به مدرک زبان از ابتدا نیست؛ برخلاف مراحل دریافت تابعیت، در ابتدا در عمل ارائه مدرک زبان محلی اجباری نیست. با این حال، هنگام درخواست تابعیت (سیتی‌زنشیپ) سوئیس، تسلط به زبان محل زندگی یکی از شروط اصلی است.

دیگر شرایط عمومی شامل تمکن مالی کافی (یعنی دارایی یا درآمدی که ثابت کند متقاضی می‌تواند هزینه زندگی خود و خانواده را در سوئیس تأمین کند) است. این به معنای داشتن سپرده یا دارایی‌های ارزشمند است. علاوه بر آن، متقاضی باید بیمه درمانی سوئیسی داشته باشد و در ایالتی ساکن شود که برنامه مالیاتی یا تجاری خود را آنجا ارائه می‌دهد. در مجموع، درخواستگر باید به دولت کانتونی نشان دهد که سرمایه گذاری یا مالیات او برای اقتصاد سوئیس ارزشمند است و بار خدمات اجتماعی را بر کشور اضافه نمی‌کند.

مراحل قانونی و مدارک لازم

فرآیند مهاجرت سرمایه گذاری در سوئیس چند مرحله کلی دارد. ابتدا متقاضی نوع درخواست (مالیات کلان یا فعالیت تجاری) را مشخص می‌کند و مدارک خود را تکمیل می‌کند. برای روش مالیات کلان، معمولا باید با اداره مالیات کانتونی مورد نظر مذاکره کرده و تقاضای «رأی قبلی مالیاتی» یا Tax Ruling بدهد. پس از تعیین پایه مالیاتی و توافق اولیه، اجازه اقامت صادر می‌شود. در روش کسب‌وکار، باید شرکت سوئیسی ثبت و طرح تجاری ارائه شود و سپس با دفتر مهاجرت کانتون محل شرکت تماس گرفت. در هر دو حالت، مدارک معمول عبارتند از: پاسپورت و ویزای ورود (در صورت نیاز)، گواهی عدم سوءپیشینه، مستندات مالی (گزارش‌های بانکی، دارایی‌ها)، اسناد ثبت شرکت (اگر ثبت کرده‌اید)، بیمه درمانی معتبر و قرارداد اجاره یا مدرک داشتن محل سکونت در کانتون.

پس از جمع‌آوری مدارک و تهیه درخواست، باید به اداره مهاجرت استان یا ایالت سوئیس محل سکونت خود ارائه شود. این درخواست شامل طرح بیزنس و مدارک تمکن مالی خواهد بود. در روش مالیات کلان، علاوه بر مجوز اقامت، باید اظهارنامه مالیاتی ویژه پر شود و تعهد به پرداخت مالیات ثابت داده شود.

مدت بررسی و هزینه‌های جانبی

معمولا رسیدگی به پرونده مهاجرت سرمایه گذاری چندین ماه طول می‌کشد. به گفته منابع مشاوره‌ای، برای روش مالیات کلان در مجموع حدود ۳ تا ۶ ماه از درخواست اولیه تا صدور مجوز اقامت زمان می‌برد. برای ثبت شرکت و اقامت کارآفرینی نیز بسته به کانتون و کامل بودن مدارک، حداقل چند ماه زمان لازم است. در هر دو روش، پس از تایید درخواست اولیه (Tax Ruling یا طرح تجاری)، مراحل اداری اقامت نسبتا سریع است (مثلاً چند هفته تا چند ماه).

هزینه‌های جانبی شامل حق‌الزحمه مشاوران یا وکلای مهاجرت، حق‌الورود (ویزاهای ملی برای ورود به سوئیس که حدود ۱۰۲ فرانک است) و هزینه‌های اقامت (اجاره مسکن، بیمه) می‌شود. همچنین متقاضی موظف به پرداخت حق بیمه اجتماعی در سوئیس است که برای اقامتگران سرمایه گذاری مبلغی تا حدود ۲۳-۲۶ هزار فرانک در سال است. مهم‌تر از همه، خود تعهد پرداخت مالیات قابل توجه سالیانه بوده که در واقع هزینه اصلی محسوب می‌شود.

مزایا و معایب در مقایسه با سایر کشورها برای مهاجرت سرمایه گذاری سوئیس

سوئیس یک مقصد جذاب مهاجرت سرمایه گذاری است زیرا کیفیت زندگی بسیار بالا، ثبات اقتصادی و سیاسی، سیستم بانکی قوی، شفافیت مالی، و موقعیت استراتژیک در اروپا را فراهم می‌کند. دارندگان اقامت سوئیس از امکان سفر بدون ویزا در شنگن (حداکثر ۹۰ روز در هر ۱۸۰ روز) بهره‌مندند و فرزندانشان از تحصیل رایگان برخوردارند. همچنین امکان اخذ اقامت دائمی (C Permit) پس از چند سال و نهایتاً درخواست تابعیت وجود دارد. مهم‌ترین معایب، هزینه بالای زندگی و سرمایه گذاری اولیه در سوئیس، و همچنین عدم وجود برنامه اکسپرس یا ویزای گلدن مقاطع کوتاه‌مدت است.

برخلاف کشوری مانند پرتغال یا یونان که گلدن ویزای املاک دارند، در سوئیس تنها پرداخت مالیات یا فعالیت اقتصادی واقعی موثر است. همین امر انعطاف‌پذیری را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، سوئیس اجازه اقامت دائم را به هیچ شرط خاص سرمایه گذاری تضمین نمی‌کند و نیاز به مدت طولانی اقامت خواهد بود. در مقایسه با برنامه‌های سرمایه گذاری کشورهای دیگر (جدول مطالعات مقایسه‌ای)، سوئیس بیش از هزینه یک‌باره بر تعهد مالی و اقامت واقعی طولانی‌مدت تمرکز دارد. به عبارت دیگر، برنامه سوئیس به جای «یک بار سرمایه گذاری کن و برو»، نیازمند زندگی واقعی و مشارکت در اقتصاد است.

مسیر اقامت دائم و تابعیت سوئیس از طریق سرمایه گذاری

اقامت سرمایه گذاری سوئیس معمولاً با مجوز موقت (معادل B) آغاز می‌شود. با تمدید منظم این مجوز، پس از ۵ تا ۱۰ سال اقامت مداوم (معمولاً ۱۰ سال برای بیشتر ملیت‌ها، ۵ سال برای شهروندان آمریکا/کانادا) می‌توان برای مجوز دائمی (Ausweis C) اقدام کرد. اخذ تابعیت سوئیس نیز ممکن است پس از حدود ۱۲ تا ۱۵ سال اقامت متوالی صورت گیرد. شرایط تابعیت سخت‌گیرانه است: باید زبان محلی (آلمانی، فرانسوی یا ایتالیایی بسته به کانتون) را در سطح متوسط بلد باشید و در جامعه ادغام شده باشید. سوئیس تابعیت دوگانه را می‌پذیرد، بنابراین شهروند قبلی خود را حفظ کرده و تابعیت سوئیسی را نیز می‌توانید دریافت کنید.

پرسش‌های متداول

• آیا خرید ملک در سوئیس اقامت می‌دهد؟ خیر. سوئیس به خرید ملک (حتی لوکس) اقامت دائم یا موقت تعلق نمی‌دهد.

• آیا باید حتما در سوئیس زندگی کنم؟ بله. متقاضی و خانواده معمولاً باید حداقل ۶ ماه در سال در کانتونی که اقامت داده شده زندگی کنند.

• آیا برای این نوع اقامت مدرک زبان لازم است؟ برای صدور مجوز اولیه، مدرک زبان اجباری نیست، اما برای مراحل بعدی (تمدید بلندمدت یا تابعیت) تسلط به زبان محلی مهم می‌شود.

• آیا خانواده (همسر و فرزند) مجوز اقامت می‌گیرند؟ بله، همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال متقاضی اصلی می‌توانند همراه شوند. آن‌ها نیز مجوز اقامت و برخی حقوق اجتماعی مانند تحصیل رایگان را دریافت می‌کنند.

• چه مقدار سرمایه یا مالیات باید داشته باشم؟ برای مالیات کلان معمولا از حداقل‌ ۲۵۰ هزار فرانک در سال شروع می‌شود و بسته به کانتون تا یک‌میلیون فرانک ممکن است باشد. برای ثبت شرکت سرمایه مشخصی قانوناً نداریم، اما طرح شما باید نشان دهد که با سرمایه فعلی می‌توانید کسب‌وکار را به نحو پایدار اداره کنید.

• مزیت سوئیس نسبت به ویزای سرمایه گذاری سایر کشورها چیست؟ سوئیس ثبات سیاسی و اقتصادی بالا، امنیت سرمایه و سیستم شفاف مالیاتی ارائه می‌دهد. اما به جای برنامه سرمایه‌گذاری‌ ساده، انتظار مشارکت واقعی در اقتصاد و پرداخت مالیات کلان دارد.

• آیا این ویزا منجر به اقامت دائم یا شهروندی می‌شود؟ بله، پس از چند سال اقامت (بسته به ملیت شما) می‌توان برای مجوز دائمی و سپس شهروندی اقدام کرد، هرچند نیازمند ادغام زبانی و فرهنگی است.

نتیجه‌گیری

مهاجرت با ویزای سرمایه گذاری سوئیس روش ساده‌ای نیست، اما برای سرمایه گذاران بسیار ثروتمند می‌تواند جذاب باشد. با پرداخت سالیانه مالیات کلان یا ایجاد کسب‌وکار مفید در سوئیس، می‌توان مجوز اقامت دریافت کرد و از کیفیت بالای زندگی این کشور بهره‌مند شد. البته شرایط سخت‌تر و جزئیات پیچیده‌ای در قوانین فدرال و کانتونی وجود دارد که باید کامل رعایت شوند. توصیه می‌شود پیش از اقدام، با وکلای مهاجرت و کارشناسان مالیاتی مشورت شود تا مسیر مناسب و قابل تحقق برای وضعیت شما انتخاب گردد